Isang pagsusuri sa akdang DALUYONG ni LAZARO V. FRANCISCO

Pagkilala sa may akda

Si lazaro francisco (pebrero 22, 1898 hunyo 17, 1980) ay pang -apat na anak ni Eulogio Francisco at Clara Angeles. Siya ay isinilang sa Orani, Bataan ngunit pumunta at tuluyang namalagi sa Nueva Ecija. Siya ngayon ay itinuturing na isa sa matibay na haligi ng panitikang Filipino. Kinilala rin siya na ama ng Kapatiran ng mga Alagad ng Wikang Filipino (KAWIKA). Ilan sa mga isinulat niyang mga nobelang ay ang Singsing na Pangkasal, Bayang Nagpatiwakal, Sa Paanan ng Krus, Ilaw sa Hilaga, Binhi at Bunga, Cesar, Sugat ng Alaala, Ama, Maganda Pa Ang Daigdig, at ang pinakahuli niyang nobela, ang Daluyong. Makikita sa kanyang mga nobela na pinayaman niya ang panitikan ng bansa at sinubukan niyang pagandahin ang Pilipinong daigdig sa pamamagitan ng kanyang pambihirang kakayahan sa wika at pakikisangkot sa kapakanan at mithiin ng mga Pilipino.

      Maliban sa Bayang Nagpatiwakal, lahat ng kanyang nobela ay nalathala sa Liwayway. Iginawad sa kanya ang mga karangalang ‘’Patnubay ng Lahi’’ ng Maynila. ‘’Dangal ng Lahi’’ ng lungsod ng Quezon, at noong 1970 ay ipinagkaloob sa kanya ang ‘’Republic Cultural Heritage Award’’ sa Panitikan.

Mga tauhan:

LINO- dating bqngkero ng isang asyenda, na nabigyan ng pagkakataong magmay-ari ng sambanos na lupa sa tulong ni padre Amando Echevarnia

PADRE AMANDO- nagpanukala upang mawala ang tenancy system. Siya rin ang tumulong kay lino at sa anak nito.

MS. LORETO SANCHEZ- Pamangkin ni Padre Amando at punong-guro sa eskwelahan sa pinyahan. Kumupkop kay Ernesto.

ERNESTO- Anak ni Lino sa pagkabinata.

BIDONG- katiwala ni Lino sa kanyang bukid at kasintahan ni Huli.

HULI-anak ni Aling  Barang at Mang Abeng at kasintahan ni Bidong.

ALBINO- katiwala ni Don Tito sa kanyang bakahan at matalik na kaibigan ni Lino.

DON TITO- isa sa mga gahamang   asyendero tumututol sa pagkabuwag ng tenancy system.

DR. BENIGNO (BENEG) SITYAR- Anak ni Don Tito na tumakbo sa pagka gobernador.

DIDANG- babaeng taga-maynila na napadpad sa Mahurat at kasintahan ni Lino.

ALING HUWANA- balong babae na kumupkop kay Didang.

ALING BARANG- ina ni Huli.

ALING BASILIA- ina ni Ms. Sanchez at kapatid ni padre Amando

ATTY. MARCELO LIGON- abugado ni Padre Amando.

SALINA, MINA, AT BEBA- mga kaibigan ni Ms. Sanchez.

BUOD

     Nang umagang iyon ng Mayo 21, 1955 habang nakaupo sa isang kareta sa ilalim ng punong kawayan ay pinagmamasdan ni Lino ang kanyang bukid, bukid na hinuhulugan niya taon-taon. Balo na siya at naisip na ipamana niya ito sa kanyang anak na si Ernesto. Batid niya na napakalaki ng utang na loob sa mga taong tumulong sa kanya (Padre Amando, Ms. Sanchez at Koronel Roda). Naisip niya ng anyong siya ay nakabayad tulungan si Koronel Roda na paibigin si Ms. Sanchez kahit batid niyang huli ay may pagtingin sa kanya.

Malapit sa bukid ni Lino ang bahay nina Huli, mayuming dalaga na nililigawan ni Bidong . ayaw ng mga magulang nito sa huli sa kadahilanang ito ay mahirap at sa masamang pagkakakilala rito.

Samantala, si Padre Amando ay pinangunahan ang pagbuwag sa sistema ng pakikisama sa sakahan o tenancy system. Maraming mga negosyante ang tumutol dito at isa na rito sa Don Tito.

Isang umagang patungo siya sa bahay ni Ms. Sanchez ay kanyang nasalubong ang kanyang kaibigan si Albino, na katiwala ni Don Tito sa bakahan. Sinabi ni Albino na nais ni Don Tito na gawin siyang katiwala ng kanyang asyenda. Mahurat at pinuno ng mga bodyguard ni Dr. Benigo Sityar, na anak nito. Tinutulan ito ni Lino dahil sa nalaman niyang isa si Don Tito sa mga tumututol sa mga balak ni Padre Amando.

Sa kanyang pagdadalaw-dalaw sa anak na si Ernesto ay kanyang nahalata na may pagtingin din ito kay MS. SANCHEZ. Naisip niya na limutin na lamang ang pag ibig niya rito dahil sa alangan siya rito. Humanap siya ng ibang mapag-uukulan at dito ay kanyang natamo kay Didang isang dayo sa Maruhat. Sa mismong araw ng kaarawan ni MS. Sanchez, natamo ni Lino ang kasagutan ni Didang.

Pagkatapos nito, ay dumalas ng dalaw ni Lino rito. At sa bawat pagdalaw ng una ay unti-unti naming naipagtapat ang kanyang nakaraan. Tinanggap naman ito ni Lino ngunit ang babae na rin ang nagsabing binibigyan niya ito ng hanggang Agosto 20 upang magbago ito ng pasya.

Samantala, parang nagpipiyesta ang mga tao sa pinyahan nang palagdain sila ni Padre Amando sa kasunduan sa Pamumuwisan na simula ng pagbuwag ng tenancy system. Ang bagay na ito ay lubos na nakaligalig kay Don Tito.

Sa minsang pagdalaw ni Lino kay Didang ay iniwanan  niya si Bidong ng baril at sinabing maging handa. Pagbalik niya ay hindi niya ito dinatnan dahil ito pala ay nagharang ng bus ang nakuhang salapi ay ipamigay sa mga dukha ng Maruhat. Hinangad ni Lino na ito ay pagtakpan.

Sa kabilang dako, sa hangad na mapaglubag ang loob ni Don Tito at ang anak nito ay ibinigay niya si Badong bilang kapalit niya sa pagiging bodyguard. Nalalapit na noon ang Linggo ng Wika at nag hahanda ng palatuntunan si Ms. Sanchez. Pinadalhan ni Ms.Sanchez ng paanyayahan si Lino sapagkat mananalumpati ang kanyang anak na si Ernesto. Ngunit nakatanggap ito ng balita sa kanyang kaibigang si Albino na nanganganib ang buhay ni Bidong.

Hindi nakadalo si Lino sa palatuntunan. Sa halip hinanap niya si Bidong  na tumakas sa asyenda ni Don Tito. At nakita niya ang pagtugis at ang pagpatay rito. Ang bangkay ni Bidong ay dinala ni Lino sa simbahan at pinagpayuhan siya ni Padre Amando na huwag maghiganti.

Pagkatapos ng libing ni Bidong ay umuwi si Lino kasama si Albino sa kanyang bukid. At Kanilang nakita ang panununog na ginawa ng di kilalang mga tao. Kanilang tinugis ang mga ito.

Samantala, dahil sa pagpunta ni Lino sa usapan nila at nagpasya si Didang na lumisan na lamang. Nang malaman ito ni Lino, ito ay kanyang sinundan ngunit hindi niya ito nakita.

Si Ms.Sanchez naman ay palubha ng palubha dahil sa hindi niya pagkita kay Lino. Dahil dito, hiniling ni Padre Amando na hanapin si Lino at bago mamatay si Ms.Sanchez ay kanyang nasilayan si Lino.

PAGSUSURI

   Sunod-sunod ang paglalahad ng pangyayari sa nobelang daluyong. Madaling mahuli ng mga mambabasa ang magiging wakas ng kuwento. Nagiging mabilis ang daloy ng mga pangyayari sapagkat hindi masyadong masalimuot ang paglalahad. Ang bawat tauhan ay nakapagpaliwanag ng kanilang mga saloobin sa pamamagitan ng kanilang binanggit na pahayag sa nobela. Nailarawan din ang mahahalagang tagpo o eksena sa tamang lokasyon o tagpuan.

REAKSYON

Gustong- gusto ko ang kuwento dahil ito ay napapanahon at mukhang makatotohanan ang mga kwento niya. Hindi ko makalimutan ang mga pangyayari dahil inuulit ng may- akda ang ilang tagpo nang sa gayo’y ang ilang pangyayaring maaaring malimutan o makaligtaan ay maaalala pa rin ng mga mambabasa at ito rin ang nagustuhan ko sa nobela.

Karapat-dapat itong irekomenda dahil mayroon itong magandang maituturo sa lahat ng tao. Dahil pagnabasa at naunawaan nila ito ng mabuti malalaman nila ang tunay na diwa nito. Ako ay maraming natutunan sa aking pagbabasa dahil sa aking pagsusuri.

Mapapaunlad ko ang aklat na ito sa pamamagitan ng panghihikayat sa aking mga kaibigan, kaklase, magulang, kapamilya, at sa mga kaibigan ng aking mga kapamilya at magulang na basahin ang nobelang ito. Kaya nais kong ipamahagi ito sa lahat ng sa gayo’y maintindihan nila ang nais ipahatid nito sa lipunan, Sa mga may kapangyarihan at sa mga taong naapi.

Napakabuti ng aklat na ito sa ating lahat. Dahil dito malalaman natin ang samotsaring mga problema na nagsisilbing halimbawa para sa ating lahat na gumagabay  sa atin kong paano ito lulusutan. Mayaman man o mahirap, ang lahat ng tao ay pantay-pantay sa paningin ng Diyos. Ang pag  ibig ang nag- uugnay sa dalawang taong nagmamahalan. ‘’Habang may Buhay ay may Pag- asa’’.

Mobile Evolution

Mobile phones is rampant nowadays, we are looking for every new model of it and we try to buy and used it, but, when we try  go back to the past mobile phone, there’s so very big differences, have you ever remember your first mobile phone? Mobile phones is a portable telephone that can receive and make a call over radio frequency links and the user can move within the telephone service area, cell phone need signal and it is useless to contact people if there’s no signal. [Wikipedia]

 Well, since my elementary day that I recognize cell phone, my parents used it to contact all my relatives, I first recognize Nokia 5110 but before this cell phone arrive there are earliest model of a cell phones, according to my resources [www.Webdesignerdepot.com] cell phones have evolved vastly since 1983, both the design and function and there are thousands of model of cell phones between 1983 up to the present time that hit the market and the generation of technology, my resources picked a few of the more popular and usual mobile phone, Analog Motorola DynaTAC 8000X advanced mobile phone system as of 1983, Motorola MicroTAC 9800x the first portable phone as of 1989, Motorola International 3200 the first digital hand-size mobile phone as of  1992, Nokia 1011 the first mass-produced GSM phone and it was produced until 1994, BellSouth/IBM Simon Personal Communicator the first PDA phone combo as of 1993, Motorola StarTAC a clamshell cellular phone and one of the first display screens featured on a cell as of 1996, Nokia 8110 the alternately called (banana phone), this phone was popularized in the first Matrix movie, Nokia 9000 Communicator the first Smartphone series, driven by an Intel 386 CPU, Nokia 5110 this cell phone was the most popular consumer model at the time of its release and for some time afterwards and there’s a lot of a mobile phone that made up to this day.

My first mobile phone is Nokia 5110; I used to it just to play because when the time that I have it, it’s very difficult to find a signal and I don’t have a friend to contact, and compared to the latest phone nowadays it has a big different, according to [lockergnome.com] there are things that phones didn’t have 15 years ago, do you remember early days of cellular phones can do, early mobile can do single task but the latest model of cell phone right now can do multiple task just like a computer, today we can watch throughout the cell phone and we can take picture, sound trips and etc because of the internet connection. The old models of phone didn’t have a color screens, the screen is just black and white sometime blue or green backlit displays with grey text, old cell phone doesn’t have internet connection and the latest cell phone have it all using a wifi or data connection we can surf and downloads everything, old cell phone doesn’t have a GPS even in the year 2000 models of phone doesn’t have it but in the mid of 2000s GPS integration became more prevalent in mobile phones and it was develop because of government purposely weakened civilian GPS capability and made it difficult to use, until now GPS integration is being developed and improved upon with significance. Old cell phone used keypad and today’s cell phone is a capacitive touch screens but touch screen phones was produce on 1994 and one of the big different is that old cell phone doesn’t have a camera compare to the latest cell phone and this are the things that cell phones 15 years ago have so many difference.

 Why are mobile phones important? Mobile phones are important it’s just because they can allow all the users to communicate  and versatility in how people use technology, without cell phones, people write a letter just to communicate their friends and families but the receiver can receive it after a few days unlike cell phone you can type and send it and it just a few seconds the receiver can read it clearly, mobile phones provide instant connection to the family and friends around the world and it has an internet connection, nowadays we can talk and see their faces even if they are in a different country, cell phone aren’t just important to society at large, they can change the lives of individuals and through mobile phone we can buy online and mobile phone can support mobile application and there’s so many mobile apps that was invented and very useful in these time. [www.reference.com]

The mobile phone evolve, we can now put application to our cell phone and because of these, we can use it for our education life and we can perform many things through the apps of the cell phone such as the math formulas and English grammar, and we observe that children nowadays can use cell phone, some children can play games and manipulate the cell phone. Many apps can help the teachers such as management classroom; normally teachers are good at organizing, managing and conducting activities, nevertheless they lack of time and because of the mobile apps that can be install in the cell phone the teacher can achieve a better performance in organizing, managing and monitoring classroom activities. [www.cygnismedia.com]

               Evolving of mobile phones is kind of a great idea that comes from the mind of human, right now they continue making high-tech gadget that can be useful for education, evolving of cell phone is not yet over, at the news or youtube we can see things about cell phone, they continue inventing it and improve just to prepare for the next generation, I heard water proof cell phone and transparent cell phone, precisely cell phone can be used for a bomb or illegal things that happened in our world today and the imagination of human has no limitation about gadget, and some country said that losing of cell phone is likely losing some part of their brain, thank you.